ცხოვრების მიზანი

“ადამიანმა უნდა გააცნობიეროს, რა აზრი აქვს მის ცხოვრებას, რატომ მოვიდა იგი ამქვეყნად. მიწიერი ცხოვრება მხოლოდ დასაწყისია, მარადისობისთვის მომზადებაა. ჩვენი ამჟამინდელი ცხოვრება იმისთვის მოგვეცა, რომ მომავალი, იმქვეყნიური ცხოვრებისთვის მოვემზადოთ. სულიერი ჯვრის გამოსახვა თავისი ცხოვრების წესით ადამიანის ცხოვრების უმთავრესი მიზანია. ჩვენი მიწიერი ცხოვრება სხვა არაფერია, თუ არა განუწყვეტელი და გამუდმებული მიახლოება ღმერთთან. ყველანი ღვთისკენ მიმავალ გზაზე ვართ და კარგად უნდა ვიფიქროთ ამაზე, რათა გზის მითითებები არ დაგვავიწყდეს. ადამიანი ღმერთი არ არის, მაგრამ მისი არსებობის მიზანი, უფლის მცნების მიხედვით, ღვთის მსგავსებაა. ნუ მიეჯაჭვები წუთისოფელს – მიწიერი მოგზაურობის ჟამს. არცერთი კეთილგონიერი ადამიანი სახლს გზაზე არ ააშენებს. ეს ცხოვრება ღვთისგან სინანულისთვის მოგვეცა. ჩვენი მოვალეობაა, მთელი ცხოვრება ისე გავატაროთ, რომ როდესაც ამ ცხოვრებიდან გაგვიხმობენ, მშვიდი სინდისით ვთქვათ: “ჩემი გული მზად არის”. თუ აქვე, ამ სოფელში არ დავიწყეთ მზადება, აქვე არ შევუდეგით ჩვენს სულიერ ფერისცვალებას, მაშინ ვერ ვეღირსებით ღვთის სასუფეველის დიდებას, რაც შეიძინა აქ კაცის სულმა, იმას გადიტანს იმ სოფელშიც. რა ფერიც აქ მიიღო მისმა სულმა, იმ ფერით გადავა იმ სოფელში. ადამიანის ცხოვრების მთავარი მიზანი სწორედ ღმერთთან ურთიერთობაა. “სასუფეველი ღმრთისაი შორის თქუენსა არს” (ლკ. 17.21), – თქვა უფალმა. ჩვენ, ამ ანგელოზთა ხვედრს – სასუფეველს, საკუთარ თავს თვითონვე ვპარავთ. ჩვენი ცხოვრება გამუდმებული პარვაა დოისა, როცა მარადისობის მოპოვება იქნებოდა შესაძლებელი; რაში მდგომარეობს ამ ცხოვრების აზრი? იმაში, რომ თავი მოვამზადოთ ჩვენი სამშობლოს – ზეცისა და სამოთხისათვის. მთავარი ისაა, რომ ადამიანმა დაიჭიროს ცხოვრების ეს უღრმესი აზრი, ესაა სულის ცხონება. თუ ადამიანი ღმერთსა და მომავალ ცხოვრებას იწამებს, გააცნობიერებს, რომ ეს დროებითი ცხოვრება ამაოა და წარმავალი. ჩვენ გვავიწყდება ის, რომ ყველანი ამა სოფლის სტუმრები ვართ და რომ მალე უნდა წავიდეთ აქედან. აქ ფესვებს ვერ გავიდგამთ. ეს ჟამი იმისთვის არაა, რომ უდარდელად განვლიოთ, არამედ იმისათვის, რომ ცხოვრების გამოცდა ჩავაბაროთ და სხვა ცხოვრებაში ღირსეულად გადავიდეთ. ამიტომაც, ადამიანის დედამიწაზე ცხოვრების მიზანი ზეციური სასუფევლის მოხვეჭაა. ეს მიზანი ქრისტეს პირველივე სიტყვებში განცხადდა: „შეინანეთ, რამეთუ მოახლებულ არს სასუფეველი ცათა“ (მათ. 4. 17). ხოლო მისი უკანასკნელი სიტყვები იყო: „წარვედით ყოველსა სოფელსა და უქადაგეთ სახარებაი ესე ყოველსა დაბადებულსა“ (მარკ. 16, 15). მაგრამ, განა ყველა მისი სიტყვა ზეციური სასუფევლის შესახებ არ ღაღადებს, განა ამაღლებაცა და ზეციური სამყაროდან უფლის მოვლენაც ამასვე არ ადასტურებს? სახარება თავიდან ბოლომდე ადასტურებს და ლაპარაკობს ზეციური სამეფოს, როგორც ადამიანის ცხოვრებისეულ მიზანზე. სახარება არის წიგნი მიწიერი ცხოვრების აზრისა და ამ მიზნისაკენ მიმავალ გზასთან დაკავშირებით, მაგრამ უპირველეს ყოვლისა, ცხოვრების აზრის შესახებ, რადგან ჯერ უნდა იცოდე თუ საით, ხოლო შემდგომ კი – როგორ მიდიხარ. განა ყველა ემადლიერება ღმერთს და თანაც ყველაფრისათვის? არიან ისეთებიც, რომლებიც თავს უფლებას აძლევენ, იკითხონ: „რისთვის მოგვცა ღმერთმა სიცოცხლე? ჯობდა არ დავბადებულიყავით“. ღმერთმა სიცოცხლე მარადიული ნეტარებისთვის მოგვცა, უსასყიდლოდ მოგვცა და უსასყიდლოდვე აღგვჭურვა მარადიული სიცოცხლის მოსაპოვებელი საშუალებებით. ჯერი შენზეა, ოდნავ მაინც უნდა გაისარჯო. ამბობ: „მხოლოდ მწუხარება, სიღარიბე, სნეულება და შეურაცხყოფაა ჩემი ხვედრი“. მაგრამ ესენი ხომ მარადიული ნეტარების მოსახვეჭი საშუალებებია? მოითმინე.. მთელი შენი ცხოვრება გაელვებაც კი არაა მარადისობასთან შედარებით. თუნდაც გამუდმებით გიწევდეს წვალება, ისიც არაფერია მარადისობის პირისპირ. შენ კი ნუგეშის წუთები მაინც გაქვს. აწმყოს კი არა, სამომავლო ხვედრს მიაპყარი გულისყური და იზრუნე, მისი ღირსი გახდე. მაშინ მწუხარებას ვერც კი შენიშნავ. მარადიული ნუგეშის იმედი ყველანაირ მწუხარებას გააქარწყლებს და შენს ბაგეებს უფლის სამადლობელი არ მოსცილდება. წუთისოფელს სჩვევია ჭეშმარიტების გზიდან ჩვენი აცდენა, მაგრამ მიზანთან იგი არასოდეს მიგვიყვანს; ყველაფერს გვპირდება, მაგრამ ბოლოს,  ყველაფერს თვითონვე გვართმევს. ვერავინ მიუახლოვდება ღმერთს, თუ ამ სოფელს არ განეშორა. გონების თვალი აღაპყარ ზეციურ სამყაროს,  მოიხილე მისი მკვიდრნი – ვერც ერთს ვერ ჰპოებ იქ, ვინც იქამდე მოთმინების გზით არ მისულა. „სასუფეველი ცათაი იიძულების, და რომელნი აიძულებდენ, მათ მიიტაცონ იგი“ (მათე 11: 12). 

წმინდა მამათა სწავლებანის მიხედვით

სიყვარული

“არ არსებობს დედამიწაზე ადამიანი, რომელმაც ახსნას ბოლომდე, თუ რა არის სიყვარული და რასაც ვერ ჩასწვდები და ვერ გაიგებ, არც უნდა ეცადო. ყოველგვარი არსება ორ ნაწილად იყოფა: ქმნილად და შეუქმნელად. შეუქმნელი მხოლოდ ღმერთია, ხოლო შექმნილი – ყველა დანარჩენი. სიყვარულიც შეუქმნელია, შეუქმნელი და მარადიული.. რადგანაც სიყვარული ღმერთის თვისება კი არ არის, არამედ ღმერთის სახელია, – მის სხვა სახელებთან ერთად და – საღმრთო არსებობის არსი. ამიტომაც არის ნათქვამი: “ღმერთი სიყვარული არს”. სიყვარული ბუნებით ღმერთს მიმსგავსებაა, რადგან მისაწვდომი და შესაძლებელია კაცთათვის, ხოლო საქმით სულის დამატკბობელია, სახით სარწმუნოების წყაროა, სულგრძელობის უფსკრულია და სიმდაბლის ზღვაა. ჭეშმარიტი სიყვარული განძარცვაა ბოროტ გულისთქმათაგან, რადგან სიყვარული ბოროტს არ მოიხსენებს.

სრულყოფილი სიყვარული ადამიანთა მთლიან ბუნებას არ ანაწევრებს მის სხვადასხვა თვისებათა მიხედვით, არამედ ყველა ერთნაირად უყვარს. კეთილი უყვარს, როგორც მეგობარი, ხოლო უკეთური – როგორც მტერი. სიკეთეს უკეთებს მას, სულგრძელია, იტანს მისგან მიყენებულ ზიანს, ბოროტებას არ აზღვევინებს, ეხმარება კიდეც, როცა ამას შემთხვევა მოითხოვს, რათა, თუ შესაძლო იქნება, ისიც თავის მეგობრად აქციოს. ხოლო თუკი ამას ვერ ახერხებს, მაინც უარს არ ამბობს მისადმი კარგ დამოკიდებულებაზე, ყოველთვის თანაბრად ამჟღავნებს სიყვარულს ყველა ადამიანისადმი. ვინც ერთნაირ არარაობად არ მიიჩნევს დიდებასა და უბრალოებას, სიმდიდრესა და სიღარიბეს, სიამესა და მწუხარებას, მას ჯერ კიდევ ვერ მიუღწევია სრულყოფილი სიყვარულისთვის. სრულყოფილი სიყვარული არა თუ ყოველივე ამას მიიჩნევს არარად, არამედ თავად ამქვეყნიურ სიცოცხლესა და სიკვდილსაც კი. თუ ზოგი გძულს, ზოგი კი არც გიყვარს და არც გძულს, ზოგი გიყვარს, ოღონდ საშუალოდ, ზოგი კიდევ – ძალიან, მაშინ ამ განსხვავებებიდან გამომდინარე, იცოდე, რომ ჯერ კიდევ შორს ხარ სრულყოფილი სიყვარულისგან, რომელიც გვასწავლის, ყველა ადამიანი თანაბრად გვიყვარდეს. რამდენადაც შეგიძლია, ეცადე, რომ ყველა ადამიანი გიყვარდეს. თუ ჯერ კიდევ არ ძალგიძს ეს, ძალიან ეცადე, რომ არ შეიძულო მაინც ვინმე. მაგრამ ვერც ამის გაკეთებას შეძლებ, თუ არ უარყოფ ყოველივე მიწიერს.

ნურავის ეგონება, რომ სიყვარული მხოლოდ თანდაყოლილი ნიჭია, სიყვარული ისწავლება და ყველამ უნდა ვისწავლოთ. ჭეშმარიტი სიყვარული ჭეშმარიტი სიმდაბლიდან მოიპოვება. ყოველგვარი სათნოება სხვა არაფერია, თუ არა სიყვარულის სხვადასხვა სახეობა. ღვთის ყველა მცნება ერთიანდება ერთში, სწორედ რომ სიყვარულის მცნებაში (მათ. 22, 37-40). როდესაც მოისმენ, რომ უკანასკნელნი პირველნი იქნებიან, პირველნი კი უკანასკნელნი (მთ. 19.30), სათნოებათა წილმქონეებად და სიყვარულის წილმქონეებად გაიაზრე ისინი, რადგან სიყვარული რიგის მიხედვით უკანასკნელია სათნოებათა შორის, მაგრამ ღირსების მიხედვით გვევლინება ყველაზე პირველი და  უკანასკნელებად გამოაჩინებს მის წინამორბედებს. დრო სამ ნაწილად იყოფა (ახლანდელი, წარსული და მომავალი). რწმენა სამივე ნაწილს მოიცავს; სასოება ერთს (მომავალს). ხოლო სიყვარული ორს (ახლანდელსა და მომავალს). რწმენასა და სასოებას გააჩნია საზღვრები, ხოლო სიყვარული, რომელიც უსასრულოსთან შეერთებული და მარად მზარდია, საუკუნოდ გრძელდება.. და ამიტომ „ამათში უმეტესი სიყვარულია“.

თუ ღმერთი გიყვარს, აუცილებლად უნდა გიყვარდეს მისი ხატიც – ადამიანი. ღვთის სიყვარული მოყვასის სიყვარულით მჟღავნდება. როგორც იოანე ღმრთისმეტყველი გვასწავლის, თუ ადამიანმა მოყვასი ვერ შეიყვარა, რომელიც ყოველთვის მის წინაშეა, მით უმეტეს, ვერ შეიყვარებს ღმერთს, რომელიც არასოდეს უხილავს. ადამიანებს სიმდაბლე, სიკეთე და სიყვარული გადაარჩენს. სიკეთე სამოთხის კარს გაგიღებს, სიმდაბლე შიგ შეგიყვანს და სიყვარული ღმერთს დაგანახებს.“

წმინდა მამათა სწავლებანის მიხედვით

თავმდაბლობა

„ნეტარია, ვინც ამაღლებულად ცხოვრობს, მაგრამ თავმდაბალი აზრები აქვს. როგორც სინათლის გარეშე ყველაფერი წყვდიადით მოცულია, ასევე კაცის სულშიც სიმდაბლის გარეშე არაფერია – მხოლოდ წყვდიადი. სჯობს სიმდაბლით ვაღიარებდეთ ჩვენს ცოდვებს, ვიდრე ამპარტავნულად ვიქებდეთ თავს სათნოებებით. უმჯობესია, თავმდაბალი ცოდვილი იყო, ვიდრე – აპარტავანი მართალი. ვინც მეტად შეიცნობს უფალს, მით უფრო მდაბალი ხდება. თუ ადამიანი ვერ შეიძენს სრულყოფილ თავმდაბლობასა და მორჩილებას – მთელი გულით, მთელი სულით, მთელი გონებით და მთელი სხეულით, იგი ვერ დაიმკვიდრებს ცათა სასუფეველს. დიდი სიმაღლეა ღმერთის მუდამ ხსენება; მაგრამ ეს მეტად სახიფათოა მაშინ, როცა მისკენ მიმავალი კიბე არ ეყრდნობა სიმდაბლის ურყევ კლდეს. თუკი მხოლოდ ამპარტავნების გამო ჩამოვარდა ეშმაკი ზეციდან ძირს, წარმოვიდგინოთ: განა შევძლებთ, რომ სიმდაბლის გარდა სხვა სათნოებით მივაღწიოთ ზეცას?! ნუ შეიმოსები მხოლოდ ფოთლებით, არამედ ღრმად გაიდგი ფესვები, რათა წყარო იპოვო, როგორც ამას ჭადარი აკეთებს; ისე, რომ განუწყვეტლივ აღმოივსებდე წყალს და იზრდებოდე; რათა, როცა გვალვა დაგიდგება, არანაირი ცვალება არ განიცადო, რადგან საკუთარი წყარო გაქვს ნაპოვნი; და როცა ამჟამინდელი სანთელი ჩაგიქრება, სხვა გექნება უკვე ანთებული შენი საქმეების წყალობით და წყვდიადი ვერაფერს გავნებს. სიმდაბლის ნიშანი – ურიცხვი ცრემლია, მისგან წარმოიქმნება შინაგანი ლოცვა, საკმარისია თქვა “იესო, ჩემო უფალო“ და უკვე ცრემლები მოგდის.. მაშინ იშვება სიწყნარე მთელს სხეულში და სრული მშვიდობა.  შევიყვაროთ სიმდაბლე და ვიხილავთ ღმერთის დიდებას: რადგან, სადაც სიმდაბლეა, იქვეა ღმერთის დიდებაც. ყოველ საქმეში საკუთარი თავი მწირად ჩათვალე იმისათვის, რომ სხვებს ასწავლო. უფალი ოცდაათი წელი ცხოვრობდა ხუროს სახელოსნოში და თავადაც ფიზიკურად შრომობდა, რათა ჩვენ განვესწავლეთ სიმდაბლეში.  გაიხსენე ის შეურაცხყოფა, დევნა და უპატიობა, რაც ქრისტემ ჯვარზე მოითმინა და ეს თავის დამდაბლებაში დაგეხმარება.  თუ არ დაეცი, მაშ, როგორ ადგები; თუ არ დამდაბლდი, როგორ ამაღლდები. რატომაა, რომ რაც უფრო იზრდება ხე, მით ღრმად იდგამს ფესვებს მიწაში? იგი სიმაღლეში ზრდით მდაბლდება, თავმდაბლობით კი ამაღლდება. ასევ უნდა მოიქცე შენც.. თავმდაბლობის ღრმა ფესვების გარეშე ვერასოდეს იქნები დაცული დაცემისგან. როგორც გონიერი სახლის მშენებელი ეძებს საძირკველს და სანამ კლდეს არ იპოვის, შენებას არ დაიწყებს, ასევე უნდა მოიქცე შენც, თუ  სულიერი სახლის შენება სურს და სიმდაბლის საძირკველზე უნდა ააშენო იგი. თუ გსურს, ღვთის წინაშე იყო დიდი, საკუთარ თავში დაიმდაბლე თავი. მრავალნი ვუწოდებთ ჩვენს თავს ცოდვილს და შესაძლოა ასეც ვფიქრობდეთ, მაგრამ გულის სიმდაბლეს სხვებისგან მიყენებული შეურაცხყოფა გამოცდის. ღმერთი არის სიყვარული და ერთმანეთის სიყვარული უნდა ვისწავლოთ. ჭეშმარიტი სიყვარული ჭეშმარიტი სიმდაბლიდან მოიპოვება. თავმდაბლობა სიმაღლეა.. ვინც მეტად იმდაბლებს თავს, ის მეტად ამაღლდება. „ნეტარ იყვნენ გლახაკნი სულითა, რამეთუ მათი არს სასუფეველი ცათა“.

წმინდა მამათა სწავლებანის მიხედვით

სიკეთე

“უდიდესი მეცნიერებაა, იყო ბრძენი, ხოლო უდიდესი სიბრძნეა, იყო კეთილი. ადამიანებს სიმდაბლე, სიკეთე და სიყვარული გადაგვარჩენს. სიკეთე სამოთხის კარს გაგვიღებს, სიმდაბლე შიგ შეგვიყვანს და სიყვარული ღმერთს გვანახებს.  სიკეთის კეთებასაც სიბრძნე სჭირდება. კეთილი ის კი არ არის, ვინც სიკეთეს აკეთებს, არამედ ის – ვისაც ბოროტების ქმნა არ შეუძლია. ვისაც შენზე მცირე სახსარი აქვს, მას რომ დაეხმარები, ასეთი სიკეთეა ღვთის წინაშე შეწირული. ყველასათვის უნდა გინდოდეს სიკეთე. ღმერთი ჩვენგან გულიდან გამოსულ კეთილ საქმეს ითხოვს. რაც ერთ ადამიანს კეთილი უყავი, ის მე მიყავი, – ამბობს უფალი. როდესაც კეთილ საქმეს აკეთებ, ერთი საფეხურით ადიხარ, ხოლო როდესაც სცოდავ, ჩამოდიხარ. ასეთი სვლაა მთელი ჩვენი ცხოვრება. ნუ გაუკეთებ სხვას იმას, რაც არ გინდა, რომ შენ გაგიკეთონ; ამ წესის აღსრულებაა სიკეთე. გაუკეთე სხვებს ის, რაც გინდა, რომ შენ გაგიკეთონ – ესაა სათნოება. უფალმა ორი ნიჭი გვიბოძა, რომელიც ჩვენი გულისათვის ერთნაირად ძვირფასია – ხსოვნა და დავიწყება. როდესაც სიკეთეს გვიკეთებენ, მადლიერების გრძნობა მის ხსოვნას ითხოვს; ხოლო როდესაც ბოროტებას გვიკეთებენ, სიყვარული მას გვავიწყებს. გაუკეთე კეთილი საქმე მეგობრებს, რათა მათ კიდევ უფრო მეტად უყვარდე: ასევე მოექეცი შენს მტრებსაც, რათა ისინი შენი მეგობრები გახდნენ. უფალი არასდროს აკეთებს მხოლოდ ერთ სიკეთეს, არამედ   სამ-ოთხ   სიკეთეს   ერთად.     ბოროტებასაც  არასდროს  უშვებს, თუ მისგან მრავალი სიკეთე  არ მოდის. ყველაფერს: შეცდომებსაც, ხიფათსაც იგი ჩვენს სასარგებლოდ იყენებს. სიკეთე და ბოროტება ერთმანეთშია არეული. კარგი იქნებოდა ისინი გამიჯნული ყოფილიყო, მაგრამ ადამიანის პირადი ინტერესები მათ ურევენ და ერთმანეთში ხლართავენ. თუმცა ღმერთი სარგებელს ამ გაუგებრობიდანაც ამოიღებს. ამიტომ, უნდა გვჯეროდეს, რომ უფალი მხოლოდ იმას დაუშვებს, რისგანაც სიკეთე გამომდინარეობს, ვინაიდან მას უყვარს თავისი ქმნილება.  მან შეიძლება დაუშვას რაიმე მცირე ცდუნება იმისათვის, რომ დაგვიცვას დიდი საცდურისაგან.  როცა კეთილ ადამიანს ხედავთ, გწამდეთ, რომ ის ოდესღაც უბედური იყო. კეთილად ცხოვრება, სიკეთის ქმნა და სიკეთზე ფიქრი ღვთისადმი მიტანილი მსხვერპლი კი არ არის, არამედ – ადამიანის ვალი უფლის წინაშე. არასასიამოვნოა ხეების ყურება გაშიშვლებული ტოტებით; არასასიამოვნოა ცქერა გაყინული მინდვრის, რომელზეც ერთი ბალახიც კი არ არის მწვანე, მაგრამ კიდევ უფრო სევდისმომგვრელია სიკეთისადმი გაციებული გულის ცქერა, რომელსაც სასიკეთო ძალები, სიცოცხლის ხალისი და სიმართლის ნაყოფი აღარ აქვს. იცხოვრე ისე, რომ მაგალითი იყო სხვებისთვის, მაგრამ შენი მხრიდან ნუ შეეცდები, გამოაჩინო შენი კეთილი საქმეები და მითუმეტეს, მხოლოდ ადამიანთა თვალწინ ნუ აღასრულებ მას – ეს ნუ იქნება შენი მიზანი სიკეთის ქმნისას.   სანთელი წვას განაგრძობს, მიუხედავად იმისა, არიან თუ არა იქ ადამიანები; ასევე ჩვენც გამუდმებით უნდა აღვასრულებდეთ სიკეთეს და არ უნდა ვფიქრობდეთ იმაზე, უცქერს თუ არა ვინმე ჩვენს საქმეს. მთელი ცხოვრება ვიცხოვროთ ისე, რომ ჩვენი სული სიკეთისკენ იყოს მიმართული. იმისთვის ვართ ამ  ქვეყანად, რომ რაც შეიძლება ბევრი კეთილი საქმე აღვასრულოთ.” 

წმინდა მამათა სწავლებანის მიხედვით

მარადისობა

“ამქვეყნიური დიდება ამაოა იმიტომ, რომ ის ვერასდროს შეედრება ზეციურ დიდებას. მთელი ეს სამყარო ისეთივე არარაობაა, როგორც ერთი წამი მარადისობასთან შედარებით. მისი დიდება ამაოა, ვინაიდან მსწრაფლწარმავალია. მთელი ჩვენი ცხოვრება მარადიულობასთან შედარებით – უფრო მცირეა, ვიდრე გულისცემა, თვალის დახამხამება – წამზე უმცირესიც კი.

თუ ადამიანს არ აქვს მიზნად სიცოცხლე, ეს არსებობაც უაზრო და მტანჯველი ხდება. თუ მარადისობა არ არსებობს, სიცოცხლეც კვდება. რამდენ დიდხანსაც არ უნდა ვიცხოვროთ, ოდესმე ამქვეყნიური გზა დასრულდება… თუ სიცოცხლე მარადიული არ არის, მაშ, რაღა ფასი აქვს სამყაროს ან რისთვის წვალობს ადამიანი? ყველაფერს ხომ აზრი ეკარგება. მათ, ვისაც არ სჯეროდა მარადისობის არსებობის, სრული უიმედობა და აპათია იპყრობდა, ქმნიდნენ ფილოსოფიურ სისტემებს და ასკვნიდნენ, რომ ოდესღაც ყველაფერს აზრი ეკარგება, მაგრამ რწმენა, სინდისი, გული, ქვეცნობიერი და კაცობრიობის ისტორია გვიდასტურებს, რომ მარადისობა არსებობს და ეს მარადისობა უკვდავებაშია.

მარადისობა არ არის უსასრულოდ გაჭიანურებული დრო –დღეს, ხვალ, ზეგ, მაზეგ, და ასე დაუსრულებლად. მარადისობა არის დაუსრულებელი აწმყო. ჩვენ ხომ აწმყო არ გვინახავს. ჩვენ ვიცით, რა არის წარსული და რა არის მომავალი. ჩვენ დროში ვცხოვრობთ, დროში კი აწმყო რეალურად არ არსებობს; დროში მუდმივი მდინარებაა. წარმოვიდგინოთ, რომ მდინარეში ვართ. იგი არ ჩერდება, მუდმივად მიედინება. როგორც სული არ გვინახავს, სანამ ხორცში ვართ, როგორც არ ვიცით, როგორი იქნება ჩვენი სხეული მკვდრეთით აღდგომის შემდეგ, ასევე არ ვიცით, რას ნიშნავს აწმყო. მაგრამ უკვდავება სწორედ აწმყოა, იქ დრო არ არის.

ღმერთმა დრო მარადისობისათვის მოსამზადებლად შექმნა. დრო არ არის დასაწყისისა და დასასრულის გარეშე, ის მარადისობის ფონზე მიედინება. დრო – ეს მზადებისა და არჩევანის მდგომარეობაა, გზაჯვარედინია, სადაც ადამიანის არსებობის მთავარი საკითხი წყდება, ვისთანაა იგი – ღმერთთან თუ ღმერთის გარეშე.. დრო – ეს ცვლილებების, პიროვნების ჩამოყალიბების საშუალებაა, ღვთისმსგავსების გამოვლენისა ან დაკარგვის, იმის შეძენის, რაც მარადისობაში განიხსნება. 

დრო ადამიანის გამოცდის ველია, მარადისობა კი თვით ღვთაებრიობის კუთვნილებაა, ღვთაებრიობის სუნთქვაა, რომლის შეგრძნებაც სულს ლოცვის დროს შეუძლია. ურწმუნოსთვის დრო მარტოოდენ სიკვდილის წინკარია, ყოფიერების მსხვრევაა. ამიტომ ურწმუნოთ დროსთან ბრძოლის მხოლოდ ერთი საშუალება რჩებათ – დაივიწყონ იგი.  ქრისტიანისთვის კი დრო – ეს უდიდესი ძღვენია ღვთისაგან და ამასთანავე დიდი პასუხისმგებლობა, მარადისობა შესაძლოა ჩვენთვის ღვთის უსასრულო კარგვად იქცეს.

ადამიანის არსების ძირითადი თვისება მარადისობა-უკვდავებაა.. გაუფრთხილდი დროს,  იგი ოქროზე ძვირფასია: მისით შეისყიდება მარადიულობა. იცხოვრე დედამიწაზე დროში ისე, რომ დროის შეწყვეტის შემდეგ მარადიულად ზეცაში იცხოვრო..”

წმინდა მამათა სწავლებანის მიხედვით

ძველი პატერიკი

ბერმა თქვა: წინასწარმეტყველებმა დაწერეს წიგნები, მოვიდნენ ჩენი მამები, იწვრთნებოდნენ და ზეპირად შეისწავლეს ეს წიგნები. შემდეგ მოვიდა ეს მოდგმა, გადაწერა ყველაფერი და უქმად შემოდო რაფაზე.

ანბა ალმონიმ თქვა: თუ ადამიანი გულში არ იტყვის, რომ სამყაროში მარტო მე ვარ და ღმერთი, სიმშვიდეს ვერ მოიპოვებს.

ამბა ანტონიმ, ღვთის განგების სიღრმეთა მჭვრეტელმა, იკითხა: უფალო! რატომაა, რომ ზოგი ცოტა ხანს ცხოვრობს და კვდება, ზოგი კი ღრმა სიბერემდე ცოცხლობს? რატომაა, რომ ერთი ღატაკია, მეორე კი – მდიდარი? რატომაა, რომ უკეთურნი მდიდრდებიან, ღვთისმოსავნი კი ღარიბნი არიან? მაშინ  მოესმა ხმა: ანტონი! საკუთარ თავს მიხედე! ეს ღვთის განგებაა და შენთვის სასარგებლო არაა მისი ცოდნა.

ამბა ანტონიმ კვლავ თქვა: მე სატანის ყველა მახე ვიხილე, მთელს დედამიწაზე გაშლილი და ოხვრით ვთქვი: ვინ დააღწევს მათ თავს? და მომესმა ხმა: მდაბალნი.

ბერმა თქვა: ცხონების დასაწყისი საკუთრი თავის შეცნობაა.

ამბა ისაიას ჰკითხეს: რა არის სიმდაბლე? და თქვა: სიმდაბლე ისაა, რომ თავი ყველა სხვა ადამიანზე ცოდვილად მიგაჩნდეს და დამდაბლდე, როგორც ღვთის წინაშე არაფრის მაქნისი. სიმდაბლის საქმენი ასეთია: რომ დუმდე, საკუთარ თავს სხვებს არ ადარებდე, არ კამათობდე, ყველას ემორჩილებოდე, მზერა მიწას მიაპყრო, გახსოვდეს სიკვდილი, არ ცრუობდე, არ უქმადმეტყველებდე, არ შეწინააღმდეგო ზემდგომთ, არ გსურდეს საკუთარი სიტყვით თავმოწონება, დაითმინო წყენა, გძულდეს უქმადყოფნა, ყოველი საქმისას თავს აიძულებდე, იცხოვრო მღვიძარებით, მოიკვეთო საკუთრი ნება, არავინ გააღიზიანო, არავისი გშურდეს.

კიდევ თქვა: დაე, საქმემ იმეტყველოს და არა შენმა ენამ. დაე, შენი სიტყვა საქმესთან შედარებით მდაბალი იყოს, შუგნებლად ნუ ილაპარაკებ, სიმდაბლის გარეშე ნუ განსწავლი, რათა შენი თესლი მიწამ მიიღოს.

კიდევ თქვა: სიბრძნე ლაპარაკს კი არ ნიშნავს, არამედ იმას, რომ ვიცოდეთ დრო, თუ როდის უნდა ვილაპარაკოთ. ცოდნთ დადუმდი და ცოდნით ილაპარაკე; განსაჯე, ვიდრე საუბარს დაიწყებდე და, რაც საჭიროა, ის უპასუხე. ცოდნისას უცოდინარი იყავი, რათა ბევრ სიძნელეს განერიდო; საკუთარ თავში აღძარი ღვაწლი. ცოდნით თავს ნუ მოიწონებ, რადგან არავინ არაფერი იცის, და ბოლოს: გაკიცხე თავი, მოყვასზე მეტად დამდაბლდი და ღმერთს მიენდე.

ამბა მოსემ თქვა: ვისაც სიმდაბლე აქვს, დემონებს ამდაბლებს, ხოლო ვისაც სიმდაბლე არა აქვს, მათი დასაცინი ხდება.

ამბა პიმენიმ თქვა: ღვთის წინაშე განრთხმა არა არის ფასეული. საკუთარი ნების დატევება – აი, სულიერი ღვაწლი.

ბერმა თქვა: განსაცდელისას ნურასოდეს განიკითხავ სხვას, მხოლოდ საკუთარი თავი გაკიცხე და თქვი: ეს ჩემი ცოდვების გამო მომეგო.

ბერები ამბობდნენ: როდესაც ბრძოლები არ გვაქვს, მაშინ მეტად უნდა დავმდაბლდეთ; რადგან ღმერთმა უწყის ჩვენი უძლურება და გვიცავს. ხოლო თუ ამით თავს მოვიწონებთ, თავის შეწევნას განგვაშორებს და ვიღუპებით.

ბერმა თქვა: ის, ვისაც აქებენ, უნდა ფიქრობდეს საკუთარ ცოდვებზე და იმაზე, რომ უღირსია იმ სიტყვებისა, რასაც მასზე ამბობენ.

ამბა ანტონიმ თქვა: მე უკვე აღარ მეშინია ღვთისა, არამედ მიყვარს იგი, რადგან სიყვარულმან გარე განდევნის შიში (1 იოან, 4, 18).

კიდევ თქვა: მოყვასზეა დამოკიდებული ჩენი სიცოცხლეც და სიკვდილიც. თუ ძმას შევიძენთ, ღმერთს შევიძენთ, ხოლო თუ ვაცდუნებთ მას, ქრისტეს წინაშე ვცოდავთ.

სამ მამას ჩვევად ჰქონდა, ყოველ წელს ნეტარ ანტონისთან მისულიყო. ორი მათგანი გულისსიტყვებისა და სულის ცხონების შესახებ ეკითხებოდა ხოლმე, მესამე კი დუმდა, არაფერს ამბობდა. დიდი ხნის შემდეგ ანტონიმ უთხრა მას: აი, რამდენი ხანია, ჩემთან მოდიხარ და არასოდეს არაფერი გიკითხავს. მან პასუხად ასე მიუგო: მამაო, ჩემთვის ისიც საკმარისია, რომ გიყურებ.

ამბა ისაიამ თქვა: სიყვარული არის ფიქრი ღმერთზე, მუდმივი მადლიერების თანხლებით; მადლიერება კი ახარებს უფალს, ის სიმშვიდის ნიშანია.

ამბა პიმენიმ თქვა: ისე მოიქეცი, რომ შენმა ძალამ არავის არაფერი ავნოს, და შენი გული ყოველი კაცისთვის განწმიდე.

კიდევ თქვა: უფროისი ამისა სიყუარული არა ვის აქუს, რაითა სული თვისი დადვას მეგობართა თვისთათვის (იოან. 15, 13). რადგან თუ  ვინმე შურაცხმყოფელ სიტყვას მოისმენს და შესაძლებლობა ექნება, თავადაც ასე მოიქცეს, მაგრამ მოთმინების ღვაწლს იტვირთავს და არაფერს იტყვის; ან ვინმე, სხვისგან შურაცხყოფილი, თავს აიძულებს და შურაცხმყოფელს სამაგიეროს არ მიუზღავს, – მოყვასისთვის საკუთარ სულს სწირავს.

ამბა იპერექიმ თქვა: რამდენადაც შეგიძლია, კიცხევის გარეშე გაანთავისუფლე მოყვასი ცოდვათაგან, რადგან ღმერთი არ განაგდებს მოქცეულთ. მოყვასის წინააღმდეგ მიმართული ავი და ბოროტი სიტყვა ნუ დაიმკვიდრებს ადგილს შენს გულში, რათა შეგეძლოს კადნიერებით თქვა: მომიტევენ ჩუენ თანანადებნი ჩუენნი, ვითარცა ჩუენ მიუტევებთ თანამდებთა მათ ჩუენთა (მათ. 6,12).

ძმამ ჰკითხა ბერს: ორი ძმიდან ერთი მდუმარებაშია თავის სენაკში, კვირაში ექვსი დღე მარხულობს და დიდ ღვაწლს აღასრულებს, მეორე კი სნეულებს ემსახურება. რომლის საქმე უფრო სათნოეყოფა ღმერთს? ბერმა უთხრა: ექვსი დღის განმავლობაში მომარხულე ძმა ცხვირის წვერზედაც რომ დაეკიდოს, მაშინაც ვერ შეედრება იმას, ვინც სნეულთ ემსახურება.

ბერმა თქვა: მოვიხვეჭოთ სათნოებათაგან უმთავესი – სიყვარული. არაფერია მარხვა, არაფერია მღვიძარება, არაფერია ღვაწლი სიყვარულის გარეშე, რადგან დაწერილია: ღმერთი სიყუარული არს (1 იოან. 4, 8).

კიდევ თქვა: მამები ამბობდნენ, რომ სატანას შუძლია ყველაფერს მიბაძოს; მარხვას – ის არასოდეს ჭამს, მღვიძარებას – მას არასოდეს სძინავს; მაგრამ არ ძალუძს, მიბაძოს სიყვარულსა და სიმდაბლეს. ასე რომ, უდიდესი გმირობა იყოს ჩვენთვის სიყვარული და სიძულვილი სიამაყისა, რისთვისაც სატანა ზეციდან გადმოვარდა.

ბერები ამბობდნენ, რომ მოყვასის ნებისმიერი მდგომარეობა საკუთარივით უნდა აღვიქვათ, ყველაფერში უნდა თანავუგრძნობდეთ მას, გვიხაროდეს მასთან ერთად, ვიგლოვდეთ მასთან ერთად და როდესაც მოყვასს რაიმე გასაჭირი შეემთხვევა, ისე ვცხოვრობდეთ, თითქოსდა იგივე სხეულის პატრონნი ვიყოთ და საკუთარ თავზე ვზრუნავდეთ; როგორც დაწერილია: ერთნი ვართ ქრისტეში; ხოლო სიმრავლისა მის მორწმუნეთაისა იყო გული და გონებაი ერთ (მოც. 4, 32).

ძმამ უთხრა ამბა ანტონის: ილოცე ჩემთვის. მაგრამ ბერმა მიუგო: ვერც მე, ვერც უფალი ვერ შეგიწყალებს, თუ თავად არ შეიწყალებ თავს და ღვთისთვის სათნოდ არ იცხოვრებ.

კიდევ თქვა ამბა ანტონიმ: ჩვენს დროში ღმერთი აღარ უშვებს მტრის ისეთ განსაცდელებს, როგორსაც ძველად, რადგან უწყის, რომ ამჟამად ადამიანები უძლურნი არიან და ამგვარ განსაცდელებს ვერ გადაიტანენ.

ძმამ ჰკითხა ამბა არსენს: რატომაა, რომ ზოგი კეთილი ადამიანი სიკვდილის ჟამს დიდ გაჭირვებაშია და სხეულებრივი სნეულებით ევნება? იმიტომ რომ, ჩვენ, როგორც მარილში გამოყვანილნი, განწმედილნი წავიდეთ იმქვეყნად, – უპასუხა ბერმა.

ბერმა თქვა: შეცდომილ გონებას კითხვა, ლოცვა, სიფხიზლე გამოასწორებს; ავხორცულ ვნებას მარხვა, შრომა და დაყუდება ჩააქრობს; მრისხანებას ფსალმუნთგალობა, მოთმინება და მოწყალება მოათვინიერებს. მაგრამ ეს ყველაფერი დროულად და ზომიერედაა საჭირო; თუ უდროოდ და უზომოდ აღესრულება, მაშინ მსწრაფლწარმავალი ხდება და ზიანის მომტანი უფროა, ვიდრე სარგებლისა.

ძმამ ჰკითხა ამბა მაკარის: როგორ ვცხოვნდე? ბერმა უპასუხა: მკვდარივით იყავი: ვითარცა მკვდარმა არ იფიქრო წყენაზე, ხალხი რომ მოგაყენებს, არც დიდებაზე და ცხონდები.

ბერს ჰკითხეს: როგორ ვპოვებ ღმერთს? – მარხვით, შრომით, მღვიძარებით თუ მოწყალებით? ამაზე მან ასე უპასუხა: მრავალმა განუსჯელად დაიძაბუნა სხეული და ამით სარგებელი ვერ ნახა. ჩვენი ბაგენი მარხვით სუნთქავენ; ჩვენ ზეპირად ვისწავლეთ წმინდა წერილი; აღვასრულეთ დავითის ფსალმუნები; მაგრამ რასაც ღმერთი ეძიებს, ის არ გაგვაჩნია, ანუ შიში ღვთისა, სიყვარული და სიმდაბლე.

“ძველი პატერიკი”